Smoezen met... Don Duyns over zijn nieuwe Lunchtheatervoorstelling Sloopkogel gemaakt met acteurs Ellen Goemans en Harm van Geel.
“Het leven kan alleen achteraf worden begrepen. Het vervelende is dat het voorwaarts moet worden geleefd.” Deze tekst van Søren Kierkegaard staat op de flyer van Sloopkogel, vanwaar deze zin?
Die quote kwam van Ellen (Goemans), die met Harm (van Geel) het stuk speelt en mede maakt. Het mooie en toepasselijke eraan is het feit dat je dus nooit kan weten of je het goed doet, behalve als het al te laat is. Het gaat over tijd en dat is één van de hoofdthema’s van het stuk: hoe de tijd voorbijraast en je – voor je er erg in hebt – al een heel eind gevorderd bent in je leven. Ik bedoel, ik weet nog hoe ik met m’n eerste stuk bij Bellevue kwam op m’n 24ste. Nu ben ik 54 en werk ik meer dan 30 jaar in het theater.
En in die jaren heb je meerdere voorstellingen voor Bellevue geschreven…
Ik ben een veteraan qua lunchvoorstellingen in Bellevue, ik heb er iets van 6 à 7 gemaakt. Ik ben dol op het Lunchtheater. Door de mooie plek, maar ook omdat er door het tijdstip een soort valse pretentie wegvalt die je bij een avondvoorstelling soms parten speelt. Het publiek komt echt om iets mee te maken; een (artistiek) zetje te krijgen voor de rest van de dag. Daar kan ik erg van genieten.
En nu ben je weer terug met Sloopkogel, een stuk over twee personages die “verdwaald zijn in de wereld van alledag”. Ligt de nadruk op hun persoonlijke verhaal of gaat het over een universele zoektocht?
De twee personages in ons stuk vallen letterlijk uiteen in diverse rollen. Bijna alsof ze zichzelf vóór elke scène opnieuw definiëren, zo van: wie was jij ook alweer? Dat geeft ons als makers de vrijheid veel bredere gebieden te verkennen, dan als we het over een gewoon stel zouden hebben dat al jaren bij elkaar is. Daarin voelen we ons ook verwant aan bijvoorbeeld de films van Charlie Kaufman, die zoekt die vervreemding ook op. Dat is erg spannend!
Is het thema actueel of van alle tijden? Zijn er nu meer dwalende zielen dan anders?
Het thema is actueel én van alle tijden. Het heeft iets sjamanistisch, iets oerouds. Er zit niet voor niks een alternatief scheppingsverhaal in, waarin de vrouw in haar eentje de hele wereldbevolking baart en de man door een sabeltandtijger wordt doodgebeten, haha. Overigens gebruik ik geen drugs als ik schrijf. Van het schrijven zelf word ik ‘high’, als je dat zo kunt zeggen.
Nu zijn we natuurlijk wel benieuwd: hoe moeten we ons jou schrijvend voor ons zien?
Het liefst schrijf ik in de tuin, daar is een klein hokje beschut tegen de regen. Jaren geleden schreef ik bij voorkeur ’s nachts, maar die uren besteed ik nu aan slaap. Als ik schrijf kan ik in een soort ‘trance’ raken, dan typ ik bijna zonder na te denken, maar wel met één vinger want ik heb geen typdiploma. Meestal draai ik (film)muziek op m’n koptelefoon terwijl ik werk. Liefst van Christopher Nolan-films, die muziek maalt lekker door.
Put je voor deze personages uit jouw eigen leven?
Absoluut. Als schrijver pik ik overal dingen vandaan en in dit geval ook van Ellen en Harm. Het DNA van Sloopkogel, dat zijn wij zelf.
Hoe is de samenwerking tussen jullie drie ontstaan?
Op Harms 50ste verjaardag kwam ik Ellen tegen en zeiden we: we moeten een stuk maken met z’n drieën. We zitten alle drie in een bepaalde levensfase: je bent niet meer echt jong, nou ja echt niet meer jong, maar je bent ook niet oud. Vanuit die positie kunnen we twee kanten op kijken. De voorstelling gaat over wat we dan zien; en dat is deels grappig, deels treurig, maar vooral tragikomisch.
Met Harm heb ik al vaker samengewerkt, Ellen gaf ik ooit les op de toneelschool in Arnhem. We zijn alle drie docent op de HKU in Utrecht. Zij bij Acting, ik bij Writing. We hebben een sterke band, delen een gevoel voor humor, terwijl we ook weer heel erg verschillen. Het zijn geweldige mensen om iets mee te maken, onbevreesd en supergoed in hun vak.
Zijn de acteurs ook betrokken bij het schrijfproces?
De acteurs zijn zo nauw betrokken bij het schrijfproces dat je ze beter makers kunt noemen. Ze leveren ideeën, feedback op tekst die er al ligt en ik sprokkel zinnen als ze praten. Omgekeerd ben ik ook bij het maken aanwezig. Vroeger was ik regisseur en dat ben ik nog steeds een beetje. We maken het met z’n allen. Voor de duur van Sloopkogel vormen we een collectief. En hopelijk erna ook nog.
Vanwaar de naam Sloopkogel?
Het is een Haagse uitdrukking, die ik van Ellen hoorde. Ze beschreef er het geslacht van haar partner mee, dat ze zag zitten in z’n boxershort. Het speelt verder geen belangrijke rol, die herkomst, nu zie ik de term eerder metaforisch: de sloopkogel van de tijd. Er zijn ook mensen – best veel – die over Wrecking ball van Miley Cyrus beginnen. Daar had ik nou weer niet aan gedacht. Best een goed nummer trouwens, maar dat gaan we niet gebruiken.
Dus geen Miley Cyrus, maar jullie putten wel de beeldende kunst, cinema, dans en graphic novel. Hoe gaan we dat terug zien in deze voorstelling?
Op allerlei manieren. De voorstelling wordt muzikaal en beeldend en eigenzinnig, maar hoe precies? Kom maar kijken.
Waarover hoop dat je dat de gesprekken van bezoekers gaan?
Ik hoop over hoe tof ze de voorstelling vonden, haha. Maar vooral over de inhoud van het stuk: wat bepaalt eigenlijk onze identiteit en hoe zorg je ervoor dat in een langdurige relatie de routine niet de overhand neemt. En dan, over het leven zelf. Dat hoop ik. Dat het stuk ruimte schept.
Sloopkogel
Bellevue Lunchtheater
26 okt t/m 20 nov
theaterbellevue.nl/sloopkogel