Interview Ivgi & Greben

Voor wie vaker een voorstelling van dansgezelschap Ivgi&Greben heeft gezien, klinken de eerste klanken van de nieuwe voorstelling Enter vertrouwd in de oren. Een grommende bas, een lispelend gezoem, met daaronder: een opzwepende, hypnotiserende beat met soms tribale elementen. 

Het is de elektronische muziek van wat inmiddels de huiscomponist van het gezelschap genoemd mag worden, de Britse musicus Tom Parkinson. Met hem werken choreografen Johan Greben en Uri Ivgi al jaren samen.

De klanken beginnen onheilspellend, maar zwepen de acht dansers (ze komen uit Frankrijk, Spanje, Griekenland, Italië en Denemarken) al snel op tot een mechanische, industrieel aandoende dans. Ze bewegen binnen een afgemeten ruimte als voorgeprogrammeerde wezens, met repeterende en hoekige bewegingen. 

Af en toe breekt iemand uit de tredmolen en bedient zich, even maar, van een eigen ‘taal’ die vloeiender is, minder scherp, eigenzinniger. Soms betekent dat letterlijk tegen de stroom in gaan. De bewegingen zijn dan lichter, zwevender, luchtiger, ronder. Lang duurt het niet: de stampende, voort marcherende groep slokt het ontsnapte individu al snel weer op. In de pas.

‘Wat is mededogen'
Het gezelschap Ivgi&Greben staat bekend om hun levendige, expressieve, intense en rauwe moderne dansvoorstellingen die toeschouwers uitnodigen te reflecteren op de wereld en hun plek daarin. 

Urgente maatschappelijke thema’s worden belicht, onderzocht en bevraagd. Hoe vind je je eigen ruimte? Hoe maak je echt contact met elkaar? Wat is mededogen? Het publiek wordt geprikkeld om daarover mee te denken.

Het choreografenduo reisde, na individuele danscarrières bij de Kibbutz Contemporary Dance Company in Israel en Het Nationale Ballet in Amsterdam, achttien jaar als ‘dansnomaden’ over de wereld. 

In 2021 streken Ivgi&Greben na hun lange internationale loopbaan neer in Leeuwarden en startten hun eigen gezelschap. Ze maakten de afgelopen jaren verschillende visueel aansprekende voorstellingen, stonden daarmee ook op Lowlands en in de grote schouwburgen. Thema’s in hun werk zijn onder meer verlangen naar vrijheid en liefde, onderdrukking, seksualiteit en acceptatie. 

Ivgi&Greben is het eerste en tot nog toe enige internationale en professionele dansgezelschap van Friesland. Het gezelschap heeft een grote dansstudio in de voormalige gymzaal van de Blokhuispoort, de voormalige gevangenis van Leeuwarden.

Laveren tussen hoop en weerstand
In hun nieuwe voorstelling Enter zoomen de twee choreografen in op machtsstructuren en hoe die mensen kunnen in- en uitsluiten. Het is een choreografie die laveert tussen hoop en weerstand. 

Wanneer hoor je erbij, wanneer niet? Wie krijgt toegang, wie moet buiten blijven? Dat wordt dansend onderzocht in een fysieke en emotionele strijd waarbij de acht dansers zich uitputten. Ze zoeken haast koortsachtig naar verbinding, maar stoten elkaar ook telkens af. Ze zoeken weer toenadering en botsen opnieuw. 

Die intense interacties houden de toeschouwer op het puntje van de stoel; wie mag meedoen, wie valt buiten de boot - het zijn vragen die zich aan de kijker opdringen. 

Uri Ivgi liet zich voor Enter inspireren door recente ontwikkelingen in de wereld. Johan Greben is dit keer vanaf de zijlijn bij de productie betrokken: hij kampt met een fikse rugblessure. 

,,Overal op de wereld wordt gevochten’’, zegt Ivgi. ,,In die situatie zitten we nu met zijn allen. Intussen snakken we naar hoop. Maar waar moeten we die zoeken? Ik weet het ook niet. Wat ik wél kan, is de structuren belichten waarmee hoop wordt opgebouwd en weer wordt vernietigd. Op mijn manier laten zien hoe die processen, machtsspelletjes en ‘het recht van de sterkste’, werken.’’

Iedereen kent dit soort processen helaas, zegt hij. Want ze voltrekken zich in de politiek, tussen landen, maar ook op de werkvloer, in de kunstwereld en zelfs in relaties. Niemand wordt er gelukkig van, maar het lukt ons niet ermee te stoppen. 

Streven naar iets beters
We hebben hoop nodig, een toekomstgerichte blik, een streven naar iets beters, iets zachters, iets mooiers, dat weet Ivgi zeker. ,,In mijn werk wil ik mensen raken, hun emoties opschudden, ze aan het denken zetten. In die zin zijn onze producties meer dan alleen dansvoorstellingen. We proberen mensen een spiegel voor te houden.’’

In Enter zit een tekst die hij samen met Johan Greben en dramaturg Judith Schoneveld schreef, op basis van teksten van onder anderen Martin Luther King en Simone de Beauvoir. En van hemzelf. Het is een indringend en hartverwarmend relaas.

Halverwege de voorstelling zwaait een van de dansers met een witte vlag en klinkt er een spervuur van indringende vragen: mocht je binnenkomen? Heb je je weg gevonden? Ben je jezelf vandaag? Heb je hoop gevonden? Geloof je in magie? Het antwoord dat klinkt, is steeds hetzelfde: Not yet. Nog niet.

Dat is een verdrietige constatering, beaamt Ivgi. Nog niet. Net als veel mensen voelt hij zich machteloos over de toestand in de wereld. En hij vindt het frustrerend hoe de geschiedenis zich lijkt te herhalen, hoe de mensheid niet wijzer wordt van het verleden.

‘Dansen moeten we!’
Ivgi zucht diep en strijkt door zijn baard. ,,Het is een… verschrikkelijke tijd.’’ Maar in de woorden ‘nog niet’ ligt toch iets van hoop besloten, zegt hij. Greben knikt gedreven: ,,Het blijft een open einde, altijd.’’ 

De situatie lijkt misschien uitzichtloos, maar niets blijft hetzelfde, alles verandert. ‘We build a bridge for something better to come’, klinkt het in Enter. ‘We dance to live, not to die.’ ,,En ja, zo ís het toch’’, zegt Ivgi, toch weer hoopvol en vol energie. ,,Dansen moeten we, dansen!’’

Kunst, het esthetische, kan mensen hoop bieden en weer zin in de toekomst, denkt Ivgi. Je kunt, al moet hij er tegenwoordig flink zijn best voor doen, een wereld dromen die mooier is. Het is ook de taak van de kunstenaar om dat alternatief aan mensen te laten zien.

Greben: ,,Precies. Dromen zit diep in ons verankerd, in ieder mens, we wíllen hopen, we moeten hopen. We kunnen niet zonder. Want als er geen hoop meer is - wat moeten we dan nog?’’ 

Ivgi: ,,Het is zo simpel om te zingen, te leven en te dansen, het is zo simpel om níet te sterven.’’