Interview Fien de Smet en Luca Bötzel

door Matthijs van Rumpt

Wat was de oorsprong van Bakermatje? Waar begon deze voorstelling voor jullie?
Luca: Bij een pitch van De Warme Winkel voor jonge makers. Ik belde Fien op en ik zei in een opwelling: ik wil iets heel heftig doen, iets waar je je als publiek wel toe moet verhouden, op een soort gevoelsniveau. En toen kwam Fien eigenlijk al vrij snel met het idee om iets over abortus te maken.

Fien: Ja, abortus is een onderwerp waar iedereen een mening over heeft. Waarbij je al snel in een discussie belandt over iets als ‘vanaf hoeveel weken je het als een leven kunt beschouwen’. Dat hele debat over Pro Life vs Pro Choice is eigenlijk zo’n beperkt kader, waardoor je vaak niet toekomt aan iemands persoonlijke ervaring. Maar binnen die ervaring bestaan vaak heel veel gevoelens naast elkaar. En daar mag best wat lucht bij. Ondanks het beladen onderwerp is de voorstelling juist ook grappig en gelaagd. 

Hoe zorgen jullie voor dat gevoel en die lucht met zo’n beladen onderwerp?
Fien: Door veel te veel persoonlijke details te delen. Ik wilde het laten voelen als een soort biecht van iemand die nog heel erg in het proces zit van een keuze maken. Iemand die door de onverwachte zwangerschap ineens op zoek moet en daarmee, zoals vaak gebeurt, teruggrijpt op de Bijbel. Maar dan niet echt de Bijbel, maar een Dreamworks-animatiefilm over de Bijbel, Prince of Egypt. 

Luca: Ja, omdat ze eigenlijk geen ander verhaal kent, wordt dat het verhaal dat ze aangrijpt en waar ze zichzelf in verplaatst. Een wanhopige poging, eigenlijk.

Fien: En natuurlijk door de rol van de zwangere vrouw door Luca te laten spelen. 

Ja, waarom wilden jullie Luca de rol van de zwangere vrouw laten spelen?
Fien: Wat ik heel interessant vind is dat onverwachte zwangerschap vaak een groot vrouwenprobleem wordt gemaakt, terwijl: it takes two to tango. Waar is de medeverantwoordelijkheid van de man zonder dat de man gelijk gaat beslissen over het lichaam van de vrouw? Dat we dit Luca laten spelen is voor mij toch een beetje het verlangen om het weer samen te dragen.

Luca: Ja, daar hebben we heel veel gesprekken over gevoerd. In het begin dacht ik natuurlijk wel: Oké, Fien gaat iets schrijven over een zwangere vrouw en dan moet ik het gaan spelen. Kan dat wel? Hoe kunnen we dat doen? 

Goede vraag, hoe kun je dat doen?
Luca: Het is een ervaring die ik nooit lichamelijk zal kunnen beleven. Ik zal nooit weten hoe dat lichamelijk voelt. Maar dat krijgen van een baby, het scheppen van een leven, dat is iets waar je ook als man een rol in hebt. In de voorstelling ontkennen we ook geen moment dat ik een man ben. We accentueren het juist: ja, ik ben geen zwangere vrouw, maar ik ga wel mijn volste en meest oprechte poging doen om dat verhaal wel te vertellen. Ik probeer me die lichamelijke ervaring voor te stellen, terwijl ik dat helemaal niet kan. Wat levert dat op? Zo wordt het eigenlijk een oefening tot inleving, een oefening tot empathie.

Fien: Ja, en tegelijkertijd maken we wel gebruik van theatrale middelen die per definitie onoprecht zijn. Dat creëert een leuk spanningsveld. In het begin van de voorstelling is het ook heel geloofwaardig wat Luca speelt. En dan worden er toch bepaalde dingen gezegd waardoor je toch gaat vermoeden van: ah, maar dus wel gewoon een man die dit speelt. En dat roept dan meteen allerlei vragen op. Mara van Vlijmen, onze regisseur en medeoprichter van De Warme Winkel, heeft ons daar ook wel heel erg in geholpen, om die theatrale constructie steeds heel transparant te maken.

De voorstelling ging vorig jaar in première. Is er voor jullie iets veranderd sinds het begin?
Luca: Ik ben wel veel gaan nadenken over de rol van het zorg dragen. Ik denk dat het goed zou zijn als we die verzorgende en zorgzame rol, wat vaak ‘moederschap’ wordt genoemd, allemaal wat meer zouden omarmen. Om dat patriarchale wat meer los te laten. Dat is in dit proces en door het met Fien hierover te hebben wel meer gegroeid.

Fien: Voor mij zat het echt in het moment dat ik zag dat ik heel veel jonge mannen heb kunnen raken met dit verhaal, en dat komt natuurlijk doordat een man, Luca, het speelt. Daardoor hebben veel jonge mannen zich ineens ingeleefd in een zwangere vrouw. Het was misschien een controversiele of zelfs misplaatste keuze om Luca dit te laten spelen in plaats van een vrouw. Maar als we dat niet hadden gedaan, hadden mannen het toch weer kunnen wegzetten als die ‘hormonale vrouw’. Dan hadden we hen waarschijnlijk niet zo kunnen aanspreken. 

Bakermatje staat van 28 mei t/m 8 juni in Theater Bellevue.